45所重点高校招办入川 高校专项计划惠及四川考生
| Amsterdam | |
|---|---|
| |
| Lokaasje yn Nederlan en Jeropa | |
 |
 |
| |
Tiids?ne : UTC 0/Simmer UTC 0 |
| Flagge | Wapen |
 |
百度 但从你来信所详述你们的生活状况来看，我想他们一定会抱怨说，研究你们这个时代太枯燥无味。
|
| Basis ynformaasje | |
| Gebiet | 188,3 km2 Gemeente (lan) [1] |
| Tal ynwenners | 905.000 Gemeente (2022) [1] |
| Tal ynwenners km2 | 4.748 km2 Gemeente |
| Regear | |
| Lan | Nederlan 
|
| Konstituint lan | Nederlan |
| Regio | Ranestêd |
| Administratife yndieling | 14 distrikten (stêdsdielen) |
| Boargemaster | Femke Halsema (GL) |
| Politike partijen | |
| Webside | www.amsterdam.nl |
Dizze side giet oer de haadstêd fan Nederlan. Foar oare betsjuttings, sjoch: Amsterdam (betsjuttingsside).
Amsterdam is de haadstêd fan Nederlan.
Amsterdam is yn Nederlan de stêd mei it grutste tal ynwenners (905.000 op 1 april 2022). Yn tsjinstelling ta in soad oare lannen is de residinsje net yn de haadstêd fêstige. Faak wurdt der dêrom fan in kulturele haadstêd sprutsen, al is Amsterdam ek de twadde seehaven fan Nederlan, en hawwe in protte wichtige bedriuwen yn Amsterdam harren haadfêstigings. Fierders hat Amsterdam in tige florissante toerismesektor.
Skiednis
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Om-ende-by 1270 waarden yn de Amstel sluzen oanlein. De minsken dy't har op dat stee fêstigen krigen yn 1275 fan de Hollanske greve Floris V it rjocht fan tolfrijheid troch it greefskip. Doe't de delsetting yn 1306 stedsrjochten krige sette de opkomst fan Amsterdam as stêd útein.
Yn de 15e iuw wennen der al 30.000 minsken yn Amsterdam en ?ntwikkele it plak him ta grutste 'keapstêd' fan Hollan. Der ?ntstie in aristokratysk oligargyske bestjoersfoech mei fjouwer boargemasters dy't oppermachtich wienen. Nei de byldestoarm besette de Spanjert Alva yn 1567 de stêd. Yn 1578 wie de saneamde Alteraasje fan Amsterdam, it stedh?s waard troch kalvinisten beset en der waard in nije froedskip keazen dy't benammen út kalvinisten bestie. De Katolike geastlikheid gong doe út de stêd wei. Nei de fal fan Antwerpen (1585), de wichtichste havenstêd yn de Súdlike Nederlannen en konkurrint, kamen in protte Antwerpenaren nei Amsterdam en fêstigen har yn de stêd. Gau dêrop arrivearren ek de earste flecht Joaden, dy't foar in ?nbidige opbloei fan de Amsterdamske hannel soarge hawwe.
Yn 1602 waard de Feriene Eastyndyske Kompanjy oprjochte, dêr't Amsterdam foar minstens de helte yn dielnaam en yn de 17e iuw (de Gouden Iuw) waard de stêd troch de opkomst fan de jildhannel it wraldhannelssintrum. Hollanske hannelslju gongen mei skippen de hiele wrald oer en stiften hannelsposten en delsettings. De stêd kaam ta grutte kulturele bloei, ?.o op it mêd fan wittenskip en keunst. Yn de 18e iuw waard de rol fan Amsterdam as steapelmerk stadichoan minder wichtich, mar as finansjeel sintrum woeks de stêd noch hieltyd, oant de Fjirde Ingelske Oarloch (1780-1784) doe't it fan Ingelan ferlear en troch de ?fsluting fan de see ?nder de Franske tiid, dat de deastek joech. De iepening fan it Noardseekanaal (1876) en it Merwedekanaal (1892) hawwe yn de 19e iuw wer foar nije ekonomyske oplibbing soarge, mar de stêd waard swier troffen troch de krisis fan de tritiger jierren.
Yn de earste jierren fan Twadde Wraldkriich (1941-1942) waard de Joadske befolking nei Dútske konsintraasje- en ferneatigingskampen brocht. Oan de ein fan de oarloch hie Amsterdam te lijen troch de Hongerwinter (1944-1945). Healwei de jierren sechtich wie der in earnstige gesachskrisis (mei hichtepunten yn 1966: houlik prinses Beatrix, opskuor nei oanlieding fan in sosjaal konflikt ?nder de boufakarbeiders). De stêd waard yn de jierren sechtich it sintrum fan groepen en bewegingen dy't nei maatskiplike fernijingen stribben ('Provo', 'Kabouters', studinten en keunstners).
Stedsoansicht
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Wat fuortendalik opfalt oan 'e Amsterdamske binnenstêd, ek yn in lan mei safolle wetter as Nederlan, binne de grêften. Neist de Amstel, dêr't de stêd syn namme fan hat, en it IJ, de twa wetterwegen fan natuerlike oarsprong fan 'e stêd, binne dat yn it foarste plak de Hearegrêft, de Keizersgrêft en de Prinsegrêft, dy't as trije ringen om de alde binnenstêd lizze. Lytsere grêften ferbine de ringgrêften mei elkoar, en mei de grêften út de alde binnenstêd. En oan al dy grêften stean dan de grêftehuzen.
Wichtige plakken en gebouwen
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Miskien it bekendste plak fan Nederlan is de Dam, mei it Keninklik Paleis, de Nije Tsjerke, it Museum Madame Tussaud en it Nasjonaal Monumint op de Dam foar de fallenen út de Twadde Wraldkriich. Oare wichtige gebouwen binne, wat de tsjerken oanbelanget, de Westertsjerke (mei de bekende Westertoer), de Moses- en A?rontsjerke en de Sint-Nikolaastsjerke. Wat oare gebouwen oanbelanget binne in soad alde en nije(re) gebouwen it neamen wurdich, lykas de Beurs fan Berlage en it Sintraal Stasjon. Yn Amsterdam-Súdeast, ek as Bijlmermar bekend, binne de lêste tsien jierren in pear opfallende gebouwen delsetten, wêr?nder de Amsterdam Arena, 't stadion fan fuotbalklup Ajax.
Frans Koppelaar
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: |
| Noard-Hollan |  |
|---|---|
| Aalsmeer - Alder-Amstel - Alkmar - Amstelfean - Amsterdam - Bergen - Beverwyk - Blaricum - Bloemendaal - Castricum - Diemen - Dyk en Waard - Drechterlan - Eastsaan - Edam-Volendam - Felsen - Goaiske Marren - Haarlim (haadstêd) - Haarlimmermar - Heemskerk - Heemstede - Heiloo - De Helder - Hilfertsom - Hoarn - Hollans Kroan - Huizen - Inkhuzen - Koggelan - Landsmeer - Laren - Medemblik - Opmeer - Purmerein - Saanstêd - Skagen - Stede Broec - Teksel - Uitgeest - Uthoarn - Wetterlan - Widemarren - Wormerlan - Zandvoort | |
| wizigje | |